مهم ترین علت های زردی چشم
زردی چشم به معنی زرد شدن بخش سفید چشم یا صلبیه است که می تواند در اثر بیماری های مختلف کبدی، صفراوی، گوارشی و ژنتیکی بروز پیدا کند. بسیاری از پزشکان خصوصاً طبیبان طب سنتی از طریق نشانه هایی که در چشم ظاهر می شود؛ می توانند به بیماری های درونی پی ببرند؛ از این رو از قدیم الایام چشم ها را به عنوان دریچه روح و جسم می شناختند. افراد از این نشانه چشمی نباید به راحتی عبور کنند و باید هر چه سریع تر به متخصص مراجعه کنند. در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین علت های زردی چشم اشاره می شود.
سندروم ژیلبرت و ارتباط آن با زردی چشم
سندروم ژیلبرت یکی از رایج ترین علت های زردی چشم است. سندروم ژیلبرت یا گیلبرت جزو سندروم های خوش خیم است که به صورت ژنتیکی به افراد منتقل می شود. افزایش بیلی روبین در خون علت اصلی ابتلا به این سندروم است. بیلی روبین یک رنگدانه زرد رنگ است که حاصل تجزیه گلبول های قرمز پیر است و توسط کبد ترشح می شود. فعالیت آنزیم گلوکورونیل ترانسفراز باعث کونژوگه شدن این رنگدانه می شود؛ در بیماران مبتلا به این سندروم این آنزیم به صورت ژنتیکی فعالیت کمی دارد؛ در نتیجه بیلی روبین غیر کونژوگه در خون افزایش پیدا می کند و علائم این بیماری بروز می یابند. مهم ترین علائم این سندروم عبارتند از:
• زردی چشم نوزاد در هنگام تولد
• زردی پوست نوزاد در هنگام تولد
• دل درد
• احساس تهوع
• خستگی و سرگیجه
• ادارار تیره رنگ
• حرکات عجیب چشم
• سفتی یا شلی بیش از حد بدن
ممکن است علائم این سندروم در سنین بین 20 تا 40 سال در افراد بروز پیدا کند و صرفاً مختص نوزادان نباشد.
بیماری های کبدی مرتبط با زردی چشم
کبد عضو حساسی است و بسیاری از واکنش های مهم بدن مانند سم زدایی به عهده کبد قرار داده شده است. هرگونه اختلال در روند این عضو مهم می تواند مشکلات متعددی مانند مشکلات گوارشی و متابولیکی را به وجود آورد. زردی چشم نیز می تواند یکی از نشانه های مهم بیماری های کبدی باشد. برخی از مهم ترین بیماری های کبدی مربوط به زردی چشم عبارتند از:
اسکار کبدی
اسکار کبدی که با نام سیروز کبدی نیز شناخته می شود یکی از خطرناک ترین بیماری های است که با نشانه های متعددی مانند زردی چشم بروز پیدا می کند. افراد مبتلا به کبد چرب، مصرف کنندگان مشروبات الکلی و مبتلایان به هپاتیت بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. این بیماری تنها از طریق پیوند کبد درمان می شود. امید است که در دهه های آینده بتوان این بیماری را با سلول های بنیادی درمان کرد.
کبد چرب غیر الکلی
در صورتی که چربی زیاد در کبد تجمع پیدا کند و عملکرد کبد را با مشکل مواجه سازد؛ بیماری کبد چرب به وجود می آید. کبد چرب غیر الکلی در اثر چاقی، عدم تحرک و سبک زندگی غلط به وجود می آید. ممکن است صلبیه چشم برخی از افراد مبتلا به این بیماری دچار زردی شود.
سندروم دوبین – جانسون
این سندروم به صورت ژنتیکی منتقل می شود و باعث افزایش بیلی روبین خون و زرد شدن چشم می شود. این سندروم جزو اختلالات نادر محسوب می شود. نحوه انتقال ژن این سندروم به صورت اتوزوم مغلوب است.
سایر بیماری های کبدی مربوط به زردی چشم عبارتند از:
سرطان کبد
آسیب کبدی با منشاء کولیت زخمی
آبسه کبدی با عامل باکتریایی
هپاتیت B، C
هپاتیت A، D و Eبا شیوع کمتر
بیماری های ژنتیکی عامل زردی چشم
علاوه بر سندروم هایی مانند ژیلبرت و سندروم دوبین – جانسون بیماری های ژنتیکی دیگری هستند که می توانند در عملکرد کبد اختلال ایجاد کنند و باعث زردی چشم شوند. برخی از این بیماری های ژنتیکی عبارتند از:
هموکروماتوزیس
این ناهنجاری ژنتیکی زمانی به وجود می آید که یک ژن ناقص در بدن باعث جذب بیش از حد آهن شود و با تجمع آهن در کبد، اختلالات کبدی و زردی در چشم بروز پیدا کند. در برخی از مواقع، اختلالات خونی و مصرف بیش از حد آهن و هپاتیت نیز این بیماری را به وجود می آورند.
ویلسون
ناهنجاری در یکی از ژن های کروموزوم 13 باعث ایجاد این ناهنجاری ژنتیکی می شود. در این بیماری ژنتیکی عنصر مس بیش از حد در کبد رسوب می کند و باعث اختلالات کبدی می شود.
پورفیریا
پورفیریا یک اختلال ژنتیکی نادر است که نقص در ژن ها در این بیماری باعث نقص در آنزیم های چرخه بیوسنتز می شود و پورفیرین ها بیش از حد در بدن تجمع پیدا می کنند. اگر این بیماری از نوع پورفیری حاد کبدی باشد؛ امکان زردی چشم وجود خواهد داشت.
چگونه می توان زردی چشم را درمان کرد؟
زردی چشم را تنها زمانی می توان به صورت قطعی درمان کرد که علت آن به طور دقیق مشخص شود. پزشکان برای ریشه یابی علل زردی صلبیه چشم بعد از معاینه فرد، گرفتن شرح حال و بررسی علائم بالینی از روش های تشخیصی پیشرفته استفاده می کنند. گرفتن نمونه خون و مشاهده مستقیم از طریق میکروسکوپ، نمونه برداری از تومورها در صورت مبتلا بودن به تومورهای کبد و لوزالمعده، انجام آزمایش های ژنتیک برای بررسی ناهنجاری ژنتیکی، سونوگرافی برای تشخیص کبد چرب و سنگ کیسه صفرا از جمله مهم ترین روش های تشخیصی هستند. پس از مشخص شدن دقیق علت بیماری، تیم پزشکی برای درمان اقدام می کند که برخی از روش های درمانی عبارتند از:
جراحی
اگر علت زردی چشم بیماری های صفراوی مانند مسدود شدن مجرای صفرا باشد؛ پزشک از روش جراحی بهره می برد.
دارو درمانی
اگر علت زردی بیماری های عفونی و کم خونی داسی شکل و… باشد از روش دارو درمانی استفاده می شود. انتقال خون نیز ممکن است برای رفع زردی ناشی از کم خونی انجام شود.
مراجعه به پزشک
زردی چشم می تواند به بیماری های مختلفی وابسته باشد. پزشکان برای تشخیص علت زردی چشم از روش هایی مانند آزمایش خون و سونوگرافی استفاده می کنند. بیماری های کبدی مانند هپاتیت، کبد چرب غیر الکلی، زردی یا یرقان، پورفیریا، ویلسون، مسدود شدن مجرای صفراوی، سرطان های کیسه صفرا، سرطان پانکراس و کبد می توانند باعث زردی چشم شوند. برای ریشه یابی و بررسی های بیشتر می توانید به مطب دکتر احسان عباس نیا متخصص چشم مراجعه کنید.
