انواع خال چشم و لکه پلک چیست؟
علت خال چشمی چیست؟
خال از سلول هایی ساخته می شود که ملانوسیت نام دارند. آنها تولید ملانین که پیگمان یا رنگدانه است که رنگ مو و پوست و چشم را تشکیل می دهند. در اغلب موارد ملانوسیت ها در تمام قسمت های بدن بصورت یکدست پخش هستند، بعضی اوقات این سلول ها در کنار هم جمع شده و خال را تشکیل می دهند.
شخص ممکن است با یک خال چشمی بی ضرر متولد شود. تغییرات و پر رنگ شدن آن که بعداً در طول زندگی ایجاد می شود همچنان و معمولاً بی خطر است، اما خطر بدخیم شدن بیشتری دارد.
خال چشمی نیاز به معاینه و مراقبت دوره ای توسط چشم پزشک دارد چرا که احتمال تغییرات بدخیمی (هر چند کم است) وجود دارد.
ممکن است بین در معرض اشعه UV بودن و بزرگ شدن خال ارتباط وجود داشته باشد. لذا زدن عینک آفتابی که از چشم شما در مقابل اشعه UV محافظت کند همیشه توصیه می شود.
چه زمان باید در مورد خال چشم یا لک و مک چشمی به چشم پزشک مراجعه کنید.
1- زمانی که شما متوجه خال در چشم خود شدید، بایستی بدانید که با مسئله غیرعادی مواجه نیستید. مطمئناً این مسئله مشکلی برای شما ایجاد نمی کند، لکن شما بایستی توسط چشم پزشک معاینه شوید، به احتمال زیاد بی ضرر بودن خال به شما توضیح داده خواهد شد، اما بررسی آن و تحت نظر گرفتن آن برای اطمینان از عدم تغییرات خال چشمی صورت می گیرد.
2- وقتی متوجه می شوید خال چشمی یا کک و مک شما بزرگ شده یا شکل آن یا رنگ آن تغییر کرده است.
3- خال چشمی شما دچار خونریزی شود.
4- درد چشم داشته باشید.
5- در چشم خود احساس جرقه (چراغ چشمک زن) کنید.
6- تغییرات دیگری غیر از موارد گفته شده در بینایی خود احساس کنید.
خال های روی چشم
خال های چشم ممکن است در بیرون از چشم قابل رؤیت باشند و شامل انواع زیر است:
خال ملتحمه ای:
ملتحمه سطحی ترین لایه روی چشم و شفاف است، تجمع سلول های ملانوسیت و پیگمان آنها در روی آن باعث پیدایش خال ملتحمه ای می شود. که از انواع شایع تر می باشد. رنگ آنها از زرد تا قهوه ای متغیر است و ممکن است در طول زمان کم رنگ تر یا پر رنگ تر شود. معمولاً به سمت بدخیمی تغییر نمی کند. با این حال چشم پزشک شما باید در طول زمان آن را تحت نظر بیگرد که آیا به نوع بدخیم تغییر پیدا می کند یا خیر.
خال عنبیه:
عنبیه چشم شامل آن قسمت از چشم است که تشکیل دهنده رنگ چشم هاست. لذا خال های چشمی ممکن است به صورت نقاط تیره و یا رنگ متفاوت روی آن دیده شود. آنها نیز مانند سایر خال ها معمولاً خوش خیم هستند. لکن ممکن است در طول زمان رشد کنند و نیازمند تحت نظر بودن در طول زمان است تا مراقب تغییرات آن بود.
تشخیص و درمان خال چشم
تشخیص خال
خال چشم ممکن است طی یک معاینه معمول توسط چشم پزشک متخصص داده شود یا در مواردی خال از فناوری تصویربرداری OCT جهت بررسی و تشخیص خال بخصوص در مواردی که خال چشم در لایه های داخلی چشم باشد. لکن خال های سطح چشم از قبیل خال در سفیدی چشم (ملتحمه) آشکار است و خودتان به راحتی می توانید آن را ببینید و تغییرات آن را زیر نظر داشته باشید. در هر حال وجود خال در چشم شما نیازمند ارزیابی توسط چشم پزشک است، و پس از تشخیص چشم پزشک شما، از خال چشم تصویربرداری می کند تا بتواند تغییرات آن را در طول زمان (هر 6 ماه یکبار بر حسب ظاهر خال چشمی این زمان متغیر است ارزیابی کند). معمولاً خال چشمی که طی یک تا دو سال تغییر نکند به احتمال زیاد ملانوم (بدخیمی) نیست. اما با افزایش سن خال ها می توانند به ملانوم تبدیل شوند. لذا معاینات دوره ای توسط چشم پزشک (که بر حسب ظاهر خال چشم) توصیه می شود را جهت اطمینان از سلامت خود انجام دهید و در عین حال در صورت مشاهده تغییرات در خال های چشمی که در سطح چشم برای شما قابل رؤیت است زودتر از موعد پخش شده مراجعه داشته باشد.
درمان خال چشم اکثر خال های داخل چشمی (خال های روی عنبیه و یا شبکیه یا زیر آن) نیاز به درمان ندارند زیرا معمولاً بی خطر هستند و دید شما را تحت تأثیر قرار نمی دهند. از معدود مواردی که ممکن است برای موارد فوق نیاز به جراحی باشد فقط آن هایی است که چشم پزشک مشکوک به ملانوم باشد. در مورد خال های سطح چشم هم مطالب فوق صادق است. لکن خال های سطح چشم می توانند با تأثیری که بر ظاهر و زیبایی چشم می گذارند برای شخص آزار دهنده باشند. و مواردی هم وجود دارد که به علت رشد و بزرگ شدن و کیستیک شدن خال بخصوص در ملتحمه باعث احساس جسم خارجی سوزش، قرمزی و التهاب در ناحیه خال شود که در این موارد نیز علاوه بر مواردی که مشکوک به بدخیمی است اقدام جراحی جهت خارج کردن خال چشمی انجام می شود.
خال پلک چیست؟
پلک ها مثل پوست سایر قسمت ها دارای سلول های ملانوسیت است که با قرار گرفتن اینها در کنار هم و رشد آنها و تولید رنگدانه باعث ایجاد خال در پلک ها شوند. حال پلک ها مثل سایر خال های با سایز کوچک معمولاً خطر بدخیمی ندارند اما مراقبت و معاینات دوره ای توسط چشم پزشک حتماً توصیه می شود تا تغییرات آن زیر نظر گرفته شود. و چنانچه به سمت بدخیمی تغییر می کند به موقع تشخیص و درمان شوند.
عوارض خال پلک چیست؟
خال پلک ها معمولاً عارضه قابل توجه و خطرناکی ایجاد نمی کنند، اما در پلک به دلیل جایگاه و شرایط خاص خود ممکن است عوارض و مشکلات ایجاد کند.
– خال های لبه پلک که ریشه مژه ها را درگیر کرده ممکن است باعث بدشکلی و تغییر جهت مژه ها شود که به لحاظ زیبایی ممکن است برای شخص ناراحت کننده باشد.
– خال های بزرگتر بخصوص در پلک بالا و لبه پلک می تواند در میدان دید شخص اختلال ایجاد کند.
– خال هایی که در ورودی بونکتوم (مجرای خروج اشک از چشم) قرار دارند می تواند باعث انسداد مجرای اشکی و اشک ریزش در چشم شوند.
– مشکلات زیبایی در پلک نیز از جمله مسائلی است که خال پلک ممکن است ایجاد کند.
– در نهایت تغییرات بدخیمی و سرطانی در خال های پلک ممکن است اتفاق بیفتد.
علائم خطر در خال پلک چیست؟
هر چند مراقبت های دوره ای توسط چشم پزشک برای خال پلک توصیه می شود لکن ملاحظات و توجه و معایناتی که توسط خود شخص از خال پلک خود انجام می دهد بسیار اهمیت دارد. لذا آگاهی شخص از تغییراتی که به لحاظ بالینی مهم است و احتمال بدخیمی را در خال پلک مطرح می سازد بسیار ضروری است.
چنانچه خال پلک شما ناپدید شد جای نگرانی زیادی ندارد. لکن اگر این اتفاق همراه با علائم زیر بود حتماً چشم پزشکتان را در جریان قرار دهید.
– تغییرات در ظاهر
– دردناک بودن در لمس
– خونریزی
– خارج شدن خونابه یا سرم از محل خال
– خارش
پنج نکته و معیار مهم در زیر نظر داشتن خال پلک شما باید مدنظر قرار گیرد. که چنانچه در معیارهای فوق تغییری اتفاق افتاد چشم پزشکتان را در جریان قرار دهید.
– غیر قرینگی، اگر یک طرف خال نسبت به سمت مقابلش مطابقت نداشته باشد.
– حاشیه خال
– رنگ خال: پر رنگ شدن یا کم رنگ شدن خال
– اندازه و قطر خال
لکه های سیاه در چشم چه هستند؟
یکی از مهمترین علل لکه های سیاه در چشم همان خال ملتحمه بود که توضیح داده شد. از علل دیگر لکه های سیاه در چشم عبارتند از:
– ملانوسینوز اسکلرا
– خال چشمی و پوستی اُتا (ota) (ماه گرفتگی در زبان عامیانه)
ملانوسینوز صلبیه که در نژادهای آسیایی بیشتر دیده می شود پر رنگ شدن و رنگدانه هایی سیاه در صلبیه چشم که به رنگ آبی- خاکستری یا سیاه دیده می شود. این نوع لکه ها کاملاً خوش خیم هستند و نگرانی خاصی جهت تبدیل شدن به بدخیمی ندارند. نیاز به اقدام درمانی از نظر چشم پزشکی ندارند.
خال اُنا: ملاتوسینوز صلبیه به همراه ضایعات و خال پوستی اطراف (ماه گرفتگی) چشم است و پوست درگیر به رنگ قهوه ای کم رنگ یا قهوه ای تیره آبی تیره است.
پوست درگیر خال معمولاً یکطرفه است. در این افراد درگیری چشمی و رنگدانه ای شدن صلبیه یافته شایعی است که ممکن است درگیری شامل ملتحمه- صلبیه- عنبیه و …. عصب بینایی شود.
معمولاً خانم ها درگیر می شوند و در اکثر موارد در بدو تولد دیده می شود.
هر چند روش های جراحی تهاجمی در درمان ماه گرفتگی چشمی وجود دارد (مانند پیوند اسکلرا و …)
لکن این اعمال جراحی پر عارضه بوده و توصیه نمی شود.
جراحی خال پلک چگونه است؟
جراحی خال پلک در دو صورت کلی انجام می شود.
1- شک به تغییرات بدخیمی در خال پلک
2- جراحی به دلیل مشکلات زیبایی
3- جراحی به دلیل مشکلات عملکردی در پلک (مثل اختلال خروجی مجرای اشکی یا اختلال در میدان دید)
جراحی که با شک به بدخیمی در خال پلک انجام می شود حتماً نیاز به بررسی پاتولوژی در آزمایشگاه دارد که این جراحی می تواند در یک یا دو مرحله انجام شود. به تشخیص پزشک جراح پلک و چشم شما ممکن است در یک مرحله فقط نمونه برداری انجام شود و سپس بعد از مشخص شدن ماهیت توده تصمیم به عمل دوم و برداشتن توده با حاشیه امن و مطمئن صورت پذیرد.
جراحی خال پلک که شک به بدخیمی توسط جراح پلک و چشم وجود ندارد در یک مرحله و بدون نیاز به بررسی پاتولوژی ممکن است صورت پذیرد.
روش های برداشتن خال های پلک:
– برداشتن کامل خال و بخیه محل عمل
– تراشیدن خال
– استفاده از پلاسما و لیزر
نکات مهم در جراحی خال پلک:
– در نظر داشته باشید که خال پلک با خال در نقاط دیگر بدن تفاوت دارد لذا جراحی آن نیز نیاز به تخصص و شناخت دقیق ساختار چشم و پلک دارد. لذا جراحی آن کاری کاملاً تخصصی است. جراح و فوق تخصص پلک و چشم ابتدا با تشخیص دقیق نوع خال و مشخص شدن ساختارهای درگیر چشم و پلک، تصمیم به اقدام تشخیصی و جراحی مناسب با شرایط خال پلک شما خواهد گرفت.
– خال های لبه پلک بدلیل نزدیک بودن و درهم آمیخته بودن با مژه ها دارای شرایط خاص خود است. لذا جراحی غیر تخصصی آن باعث ریزش مژه ها، از بین رفتن آنها یا کج شدن مژه ها و در شرایط بدتر انحراف به داخل چشم مژه ها می شود. لذا جراحی خال بدون آسیب به مژه ها و حفظ کامل آنها بسیار ضروری و مهم است.
– خال هایی که لبه پلک که مجرای اشکی را مسدود کرده بایستی با ظرافت خاص که عملکرد پونکتوم (مجرای خروجی اشک) را مختل می کند برداشته شود.
لکه زرد در چشم چیست؟
یکی از علل لکه زرد در گوشه داخلی چشم (به طور شایع تر) پنگوکولا نام دارد که در واقع مرحله قبل از ناخنک است که روی قرنیه (سیاهی چشم) را گرفته است پنگوکولا ناشی از التهاب خشکی در ملتحمه است که عامل اصلی شناخته شده در ایجاد آن تابش اشعه UV خورشید است. این لکه زرد و گاهاً سفید رنگ که در بعضی مواقع ملتهب شده و قرمز می شود مشکل خاصی برای بینایی ایجاد نمی کند، لکن اگر اقدامات مراقبتی و رعایت بهداشت چشم از قبیل زدن عینک آفتابی، شستشوی ریشه مژه ها با شامپوی چای چشمی و استفاده از اشک مصنوعی انجام شود ممکن است رشد نموده و به ناخنک تبدیل شود. اقدامات درمانی در لکه زرد در چشم (پنگوکولا) در جهت عدم رشد آن و کاهش التهاب آن است. جراحی جز در موارد خیلی برجسته یا جراحی به دلایل زیبایی توصیه نمی شود.
خلاصه مطالب خال:
خال ها ی چشم ضایعات قهوه ایی تا تیره ایی هستند که اغلب خوش خیم هستند ، لکن معاینات دوره ایی توسط چشم پزشک برای زیر نظر داشتن آن ضروری است. تغییرات در خال‌ها ی چشم از قبیل برجسته شدن ، نامنظم شدن حاشیه ، تغییر رنگ و اندازه و خونریزی بسیار مهم هستند ، جراحی آنها بدلیل شک به تغییرات بدخیمی ، به دلایل ایجاد اختلال عملکردی در چشم و زیبایی انجام می شود . دکتر احسان عباس نیا ، جراح و متخصص چشم و فوق تخصص استرابیسم و پلاستیک چشم ، با امکانات و تجهیزات به روز در مطب جهت مشاوره و اقدامات تشخیصی درمانی در این خصوص در خدمت شما هم وطنان می باشد .
